Κατσαντώνης το λιοντάρι της κλεφτουριάς

Ο Μάραθος των Αγράφων είναιι η γενέτειρα του ήρωα Κατσαντώνη

Απόσπασμα από το βιβλίο " Το 21 ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ" του Κώστα Δ. Παπαδημητρίου.

Ενάς μπουλούκμπασης έπιασε κάποτε τον Κατσαντώνη, που ήταν τότε 25 χρονών, γιατί, έκλεψε, είπαν , μία γίδα. Τον έβαλα στο φάλαγγα και τον σάπισε στο ξύλο. Ο πατέρας του ο σκηνίτης Μακρυγιάννης, πούληση όλο το βιός του, για να μαλακώσει με γρόσια του Τούρκου την καρδιά και ν΄αφήσει το γιο του λεύτερο. Ο Κατσαντώνης, αναθεματισμένος τη μοίρα των ραγιάδων, δεν μπορούσε να ησυχάσει. Τον έπνιγε η αδικία και η προσβολή. Πήρε την απόφαση να πάει κλέφτης στα βουνά. Τόλεγε στη μάνα του και το ξανάλεγε:
- Δεν την σηκώνω, μάνα, τούτη την παλιοζωή. Θαπάω να γίνω Κλέφτης.
Και εκείνη η κακόμοιρη με δάκρυα στα μάτια, τον παρακαλούσε.
- Κάτσ΄ Αντώνη μου, κάτσ΄Αντώνη μου, κοντά μου!
Σε μια τέτοια στιγμή παραβρίσκονται και τ΄άλλα τ΄αξαδέρφιατου, άκουσαν τα παρακάλια της μάνας του και τα ξανάλεγαν χορατεύοντας:
- Κάτσ΄Αντώνη μου! κάτσ΄Αντώνη μου!
Έτσι κείνη την μέρα του κόλλησαν το παρατσούκλι " Κατσαντώνης". Μ΄αυτό έμεινε γνωστός και δοξάστηκε.

Από το βιβλίο "Προεπαναστατικές ηρωικές μορφές του 1453-1821 " 2ος τόμος   συγγραφέας Αβραμόπουλος Στέφανος Ν.




http://www.evrytania.eu/Istorika/Katsantonis/Katsantonis.htm



«Ο ατρόμητος Κατσαντώνης» παίζει τον ταμπουρά του. Λεπτομέρεια από τοιχογραφία του Θεόφιλου. Αθήνα, Μουσείο Λαϊκής Τέχνης


















Στο λημέρι του Κατσαντώνη Θεόφιλος - Χατζημιχαήλ

πηγή: Τα μουσικά όργανα στην Ελληνική Ζωγραφική - zaranis

Ο Κατσαντώνης στα Τζουμέρκα - Θεόφιλος Χατζημιχαήλ

πηγή: Τα μουσικά όργανα στην Ελληνική Ζωγραφική - zaranis

Σπηλιά του Κατσαντώνη












Ο Μάραθος είναι ο τόπος που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο «αετός» των Αγράφων, ο πρωτοκλέφτης Αντώνης Κατσαντώνης ( Μακρυγιάννης ) και στη λαμπρή εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών που κτίστηκε το 1592, με τις περίφημες τοιχογραφίες και εικόνες (1771), βαφτίστηκε από τον φημισμένο κλέφτη Βασίλη Δίπλα. Στην εκκλησία αυτή μάλιστα, σώζεται και το στασίδι που καθόταν όταν εκκλησιάζονταν.















Τον Κατσαντώνη βάφτισε (κατά πάσα πιθανότητα) ο ξακουστός καπετάν Δίπλας και του έδωσε το όνομα Αντώνης. Μάλιστα η τοπική παράδοση θέλει να εμφανίζεται ένα απόσπασμα Τουρκαλβανών την ώρα του μυστηρίου. Ο νουνός (και θείος του) άφησε το μυστήριο στη μέση. Απίθωσε το παιδί μπροστά στην Αγία Τράπεζα και έτρεξε με τα παλικάρια του να κυνηγήσει τον εχθρό. Το γεγονός αυτό ο ιερέας που τελούσε το μυστήριο θεώρησε ότι προοιωνίζεται πολυτάραχη ζωή για το παιδί!
Πάντως, ο Δ. Σταμέλος αναφέρει ότι ορισμένοι υποστηρίζουν πως τον Κατσαντώνη βάφτισε κάποιος αμαρτολός, ονόματι Δήμος.

Λαϊκή ξυλογραφία του ιη΄ αι., που παριστάνει τη σύλληψη κατόπιν προδοσίας του ασθενούντος αρματολού Κατσαντώνη από τους Τούρκους. Η καταδίωξη και εξόντωσή του επιτεύχθηκε λίγους μήνες μετά τον αφορισμό των αρματολών από το Πατριαρχείο. Στο βάθος ο λαϊκός καλλιτέχνης εικονίζει τον καταδότη του ήρωα, μοναχό Καρδερίνη.

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης

Τον Κατσαντώνη πιάσανε, κλάψτε πουλιά μου, κλάψτε. Ένας παπάς τον πρόδωκε. Μαχαίρι να του γένει η κοινωνιά που του βαψε τ' αφορισμένο στόμα, θηλειά κι αστρίτης στο λαιμό τ' άγιο του πετραχήλι, να μη βρεθεί πνευματικός, να τον ξεμολογήσει κι αγαπημένα δάχτυλα τα μάτια να του κλείσουν.



Το άγαλμα του Κατσαντώνη στην Κεντρική Πλατεία, Ιωάννινα

Ποιητής

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης
" Δύο γύφτοι τον εστρώσανε δεμένονε στ΄αμόνι κι αρχίσανε με το σφυρί να τον πελεκάνε.
Σκήθρεσ πετούν τα κόκαλα, σκορπάνε τα μελούδια, νεύρα, κομμένα κρέατα σέρνονται σαν σκελίδια, και κειός τηράει τον ουρανό και γλυκοτραγουδάει.
Χτυπάτε, πελεκάτα με, σκυλιά, τον κατσζντώνη, δεν τον τρομάζει Αλήπασας, φωτιά, σφυρί κι αμόνι."

Καλόγεροι προδίδουν κλέφτες στους Τούρκους. Κατά μια εκδοχή τον άρρωστο Κατσαντώνη τον πρόδωσε κάποιος καλόγερος.

Ευρυτανία. Δήμος Αγράφων. Σπηλιά του Κατσαντώνη.